Η ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Εφοδιαστής Αλυσίδας και Τεχνολογίας σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, ο αριθμός των γραμμικών επιταχυντών που ήταν σε λειτουργία στο τέλος του 2018, σε Δημόσια  νοσοκομεία  (ΕΣΥ, Πανεπιστημιακά, Στρατιωτικά)  και σε ιδιωτικά νοσοκομεία και κλινικές ανέρχεται σε 47 μηχανήματα.  Από αυτά τα 30 (63,8%) μηχανήματα βρίσκονται στα  δημόσια νοσοκομεία και τα 17 (36,2%) στον ιδιωτικό τομέα. Αν και με την τεχνολογική αυτή υποδομή βρισκόμαστε στην καλύτερη στιγμή της Ακτινοθεραπείας στην Ελλάδα, υστερούμε ακόμη σε αριθμό μηχανημάτων σε σύγκριση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ και του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA Directory of Radiotherapy Centres (DIRAC).

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα δημόσια νοσοκομεία που διαθέτουν Τμήματα Ακτινοθεραπείας είναι συνολικά 18 σε όλη την Ελλάδα, και τα ιδιωτικά 8.

Για πάρα πολλά χρόνια, ο μικρός αριθμός των μηχανημάτων και η παλαιότητα των μηχανημάτων στον δημόσιο τομέα αποτελούσαν το κέντρο κάθε συζήτησης για την Ακτινοθεραπεία. Πραγματική συνέπεια για τους ασθενείς ήταν οι μεγάλες λίστες αναμονής και η αγωνία τους αν η καθυστέρηση στην έναρξη της θεραπείας και η παλαιότητα των μηχανημάτων θα μπορούσε να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας τους.

Σήμερα, κανένα δημόσιο νοσοκομείο δεν υστερεί σε δυνατότητες εφαρμογής των πιο εξελιγμένων τεχνικών ακτινοθεραπείας.

Βέβαια, η Ακτινοθεραπεία δεν εξαρτάται μόνο από τα μηχανήματα. Έτσι, δόθηκε πολύ μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση του προσωπικού με σεμινάρια στην Ελλάδα και στην Ευρώπη αλλά ακόμη και σε εξειδικευμένα κέντρα της Αμερικής.

Στο τέλος του 2018, η μέση ηλικία των μηχανημάτων τόσο στα δημόσια νοσοκομεία όσο και στα ιδιωτικά είναι τα 6,4 χρόνια, και η βελτίωση στον μέσο όρο ηλικίας των μηχανημάτων στα δημόσια νοσοκομεία, είναι το αποτέλεσμα της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος 10 γραμμικών επιταχυντών σε 7 δημόσια νοσοκομεία σε όλη την Ελλάδα (Στο 401ΓΣΝΑ θα εγκατασταθούν το 2019, δύο μηχανήματα ακτινοθεραπείας πάλι από δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος).

Από τους πίνακες προκύπτει ότι τα 32 μηχανήματα από τα 47 (68,09%) είναι ηλικίας κάτω από τα 10 χρόνια, και τα 15 μηχανήματα(31,91%) πάνω από 10 χρόνια. Τα 10 χρόνια θεωρείται ο μέσος όρος ηλικιακής αποδοχής του ακτινοθεραπευτικού εξοπλισμού.

Τα νοσοκομεία τα οποία εκσυγχρονίστηκαν είναι:

Από τη δωρεά του ΙΣΝ (συνολικά 10 γραμμικοί επιταχυντές):

1. ΠΓΝ ΑΤΤΙΚΟΝ (Αθήνα) με 2 Γ.Ε., με δημιουργία ενός επιπλέον θωρακισμένου χώρου
2. ΠΑΝ. ΝΟΣ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ με 2 Γ.Ε. και ανακαίνιση του Τμήματος
3. ΟΓΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ (Θεσσαλονίκη) με 2 Γ.Ε. και ανακαίνιση του Τμήματος
4. ΠΑΝ. ΝΟΣ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ με 1 Γ.Ε. και ανακαίνιση του θωρακισμένου χώρου
5. ΠΑΝ. ΝΟΣ. ΛΑΡΙΣΑΣ με 1 Γ.Ε. και ανακαίνιση του θωρακισμένου χώρου
6. ΠΑΝ. ΝΟΣ. ΠΑΤΡΑΣ με 1 Γ.Ε. και ανακαίνιση του θωρακισμένου χώρου
7. ΓΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ (Αθήνα) με 1 Γ.Ε., με πλήρη ανακατασκευή του θωρακισμένου χώρου του μηχανήματος και ανακαίνιση του Τμήματος

Από ΕΣΠΑ (συνολικά 4 γραμμικοί επιταχυντές):

1. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ (Θεσσαλονίκη) 1 Γ.Ε.
2. ΠΑΝ. ΝΟΣ. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 1 Γ.Ε.
3. ΑΓΝΠ ΜΕΤΑΞΑ (Πειραιάς) 1 Γ.Ε.
4. ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ (Αθήνα) 1 Γ.Ε.

Από άλλες δωρεές (συνολικά 3 γραμμικοί επιταχυντές):

1. ΝΟΣ. ΠΑΙΔΩΝ Α. ΚΥΡΙΑΚΟΥ
2. ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ, 1 Γ.Ε.
3. ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ (Αθήνα), 1 Γ.Ε.

Ο νέος ακτινοθεραπευτικός χάρτης της Ελλάδας καθώς και οι ανανεωμένες υποδομές διασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό την κάλυψη όχι όλων αλλά μεγάλου μέρους των αναγκών για ακτινοθεραπεία, αλλά το βασικότερο προσφέρουν σημαντική ποιοτική αναβάθμιση των ακτινοθεραπευτικών υπηρεσιών.

Με βάση τα  διεθνή δεδομένα ένα ανεπτυγμένο κράτος οφείλει να έχει από 6-8  μηχανήματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού,  δηλαδή 1 γραμμικός επιταχυτής ανά 125,000 – 160,000 πληθυσμό. Με αυτά τα δεδομένα  η Ελλάδα  χρειάζεται τουλάχιστον 66 μηχανήματα ( 6  μηχανήματα ανά εκατομμύριο).

Σήμερα στην Ελλάδα είναι  εγκατεστημένα και λειτουργούν 47 μηχανήματα, ενώ είναι στην φάση εγκατάστασης  2 (στο 401ΓΣΝΑ).Παράλληλα  έχουν προκηρυχθεί δημόσιοι διαγωνισμοί για 2 μηχανήματα ενώ άδεια σκοπιμότητας  έχει χορηγηθεί για 4 μηχανήματα στον ιδιωτικό τομέα. Ακόμη όμως και αν υλοποιηθούν όλα αυτά θα εξακολουθούμε να έχουμε  ποσοτική υστέρηση 11-22 μηχανημάτων.

Για την ανάπτυξη υπηρεσιών ακτινοθεραπείας υψηλών απαιτήσεων και αποελεσματικότητας, απαιτούνται 6 προαπαιτούμενα, σύμφωνα με την έκθεση του Cancer Research UK (The Tavistock Institute 2014). Αυτά τα στοιχεία βασίζονται σε ένα συνδυασμό ευρείας συναίνεσης από τη βιβλιογραφία, παραδείγματα της βέλτιστης παγκόσμιας πρακτικής και των απόψεων των ακτινοθεραπευτών ογκολόγων.

Οι έξη προϋποθέσεις είναι:

1. να χρησιμοποιείται σε πλήρη ανάπτυξη η σύγχρονη τεχνολογία και ο εξοπλισμός
2. να υπάρχει ο επαρκής αριθμός εκπαιδευμένου προσωπικού
3. να υπάρχει ο αναγκαίος αριθμός μηχανημάτων και η κατάλληλη δομή για την αποτελεσματική χρήση τους
4. να χρησιμοποιούνται τα δεδομένα βασισμένα σε αποδείξεις, η διεθνής έρευνα υψηλής ποιότητας και η μεταφορά της ερευνητικής γνώσης στην καθημερινή πράξη
5. να αναπτυχθεί νοοτροπία αξιολόγησης παρέχοντας αξιόπιστα εργαλεία μέτρησης για την υποστήριξη των δεδομένων και της καθημερινής πρακτικής
6. να υπάρχει εργασιακό περιβάλλον και μια οργανωτική φιλοσοφία, υποστηριζόμενη από αποτελεσματική ηγεσία και διαχείριση, που προωθεί συντονισμένο σχεδιασμό, διεπιστημονική εργασία, καλές πρακτικές ακτινοθεραπείας, πρότυπα και έρευνα.