Ολόκληρο το σύστημα υγείας βρίσκεται κάτω από μεγάλη πίεση για μείωση του κόστους, ενώ συγχρόνως οφείλει να ανταποκρίνεται περισσότερο στις ανάγκες των πολιτών. Την ίδια στιγμή, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, που συχνά σχετίζονται με πολύ εξελιγμένες τεχνικές και εξοπλισμό, παρέχουν νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές διαδικασίες. Η συνακόλουθη αύξηση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη.
Η ιατρική τεχνολογία έχει συμβάλει στην αύξηση των ποσοστών επιβίωσης αλλά και στην αύξηση των δαπανών στην υγεία. Η σχέση αυτή, των παράλληλων τάσεων, προκαλείται από την αύξηση της ζήτησης και της συμπεριφοράς της βιομηχανίας-ιατρικής. Η ιατρική τεχνολογία συμβάλει στην παραγωγικότητα της υγειονομικής περίθαλψης, η οποία, εξαρτάται από την ετερογένεια των αποτελεσμάτων στους ασθενείς, τη συνάρτηση παραγωγής και τη δομή του κόστους των ιατρικών πράξεων. Τις τελευταίες δεκαετίες, η τεχνολογία έχει εκτοξεύσει την εξέλιξη νέων διαγνώσεων και θεραπειών, νέων μηχανημάτων, νέων ανακαλύψεων σε καθημερινή σχεδόν βάση. Θα πρέπει όμως να εξετασθεί αν η “τεχνολογική ανάπτυξη” ευθύνεται για την αύξηση του κόστους, ευθύνεται ως “ασθένεια” (αν είναι ασθένεια) ή ως “πρόβλημα“ (αν είναι πρόβλημα).
H αναγκαιότητα αναδιαμόρφωσης της αποζημίωσης των απεικονιστικών εξετάσεων, πρέπει να λαμβάνει τη διεθνή πρακτική. Πρέπει να εξετασθεί πως αποζημιώνονται οι ιατρικές αυτές διαγνωστικές πράξεις σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες (για παράδειγμα στην Πορτογαλία).
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) στην Ελλάδα υπάρχουν 20 μαγνητικοί τομογράφοι ≤0,5 Τesla (T), 45 μαγνητικοί τομογράφοι 0,6 έως 1,4 Τ, 218 μαγνητικοί τομογράφοι 1,5 έως 2,9 Τ και 14 μηχανήματα 3 Τ και άνω.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Εφοδιαστικής Αλυσίδας και Νοσοκομειακής Τεχνολογίας στην Ελλάδα και ειδικά στον ιδιωτικό τομέα τον Απρίλιο του 2019, υπάρχουν εγκατεστημένοι 24 μαγνητικοί τομογράφοι 0,5 Τesla και μικρότερης ισχύος, 39 μαγνητικοί τομογράφοι 0,64 έως 1,0 Τ, 233 μαγνητικοί τομογράφοι 1,5Τ και 17 μηχανήματα 3.0Τ.
| ≤0.5T | 0.64 – 1.0T | 1.5 T | 3.0T | Σύνολο | |
| ΕΟΠΥΥ (2009) | 20 | 45 | 218 | 14 | 297 |
| ΕΕΑΕ (2017) | 301 | ||||
| ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΕΒΙΤ–ΠΟΥ (2018) | 287 | ||||
| ISCHT (Ιδιωτικός) | 24 | 39 | 233 | 17 | 313 |
| ISCHT (Δημόσιος) | 5 | 42 | 6 | 53 | |
| ISCHT (Ιδιωτ+Δημ) (2019) | 24 | 44 | 275 | 23 | 366 |
Παρουσιάζεται συνεχώς και λέγεται σε συνέδρια ότι η Ελλάδα κατέχει την 1η θέση σε αριθμό μαγνητικών τομογράφων ανά 1.000.000 κατοίκους στη ΕΕ. Κάτι τέτοιο δεν αναγράφεται σε κάποιον επίσημο διεθνή οργανισμό. Ακόμα όμως και να εμφανιζόντουσαν τέτοια δεδομένα αυτά δεν είναι απόλυτα συγκρίσιμα όπως εξηγείται παρακάτω.
Ενώ τα δεδομένα στις περισσότερες χώρες καλύπτουν τις αξονικές και τις μαγνητικές τομογραφίες που είναι εγκατεστημένες τόσο στα νοσοκομεία όσο και στα διαγνωστικά κέντρα, η κάλυψη των δεδομένων είναι περιορισμένη σε ορισμένες χώρες.
Οι μονάδες μαγνητικής τομογραφίας εκτός των νοσοκομείων δεν περιλαμβάνονται σε ορισμένες χώρες (π.χ. Βέλγιο, Πορτογαλία και Σουηδία καθώς και στην Ελβετία για μονάδες MRI). Για το Ηνωμένο Βασίλειο, τα δεδομένα περιλαμβάνουν μόνο σαρωτές στο δημόσιο τομέα. Για την Ουγγαρία, τα δεδομένα καλύπτουν μόνο τον εξοπλισμό που είναι επιλέξιμος για δημόσια αποζημίωση.
Η Δανία παρέχει δεδομένα σχετικά με τον αριθμό των αξονικών , αλλά όχι για τον αριθμό των μαγνητικών τομογράφων
Παρομοίως, οι αξονικές και τις μαγνητικές τομογραφίες που εκτελούνται εκτός των νοσοκομείων δεν περιλαμβάνονται σε ορισμένες χώρες (π.χ. την Αυστρία, την Κύπρο, την Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο). Επιπλέον, αξονικές και τις μαγνητικές τομογραφίες για την Κύπρο δεν καλύπτουν μόνο τα δημόσια νοσοκομεία.
Οι Κάτω Χώρες αναφέρουν μόνο τα δεδομένα για τις δημοσίως χρηματοδοτούμενες εξετάσεις. Η Ιρλανδία και η Σουηδία αναφέρουν οποιαδήποτε δεδομένα σχετικά με τις αξονικές και τις μαγνητικές τομογραφίες
Οι πρώτοι 3Τ μαγνητικοί τομογράφοι παρουσιάστηκαν στην Ευρωπαϊκή αγορά το 2001:
2001: GE Healthcare SIGNA 3.0T MR system – 2018: SIGNA ARCHITECT 3.0T
2005: SIEMENS, MAGNETOM Trio, a 3T whole-body MR system
2006: PHILIPS ACHIEVA 3.0T X-series – 2018: INGENIA EDITION 3.0T MRI system
2006: TOSHIBA EXCELART 3.0T Vantage MR system – 2018: VANTAGE GALAN 3T
Στην Ελλάδα τα πρώτα συστήματα 3.0Τ, εγκαταστάθηκαν το 2007 (Siemens) και το 2009 (GE Healthcare).
Στην απόφαση του ο ΕΟΠΥΥ, η τιμή αποζημίωσης των μαγνητικών τομογράφων προτείνεται να καθοριστεί σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα:
Η διεθνής ταξινόμηση των συστημάτων μαγνητικής τομογραφίας ανάλογα την ισχύ του μαγνητικού πεδίου είναι:
1. Low Field (0.25T έως 1.0T)
2. High Field (1.0T έως 3.0T)
3. Very High Field (3.0T έως 7.0T)
4. Ultra High Field (>7.0T) σε κλινική χρήση από το 2017
Η αποζημίωση των απεικονιστικών εξετάσεων θα μπορούσε να γίνει λαμβάνοντας υπόψιν ότι:
Η απεικονιστική εξέταση παρέχεται από τον ιατρό ακτινολόγο στον εξεταζόμενο ως υπηρεσία η οποία έχει διττό χαρακτήρα.
Από την μία πλευρά έχουμε την απεικονιστική εξέταση ως εργαστηριακό παρασκεύασμα και παράγωγο, κατά την οποία με την χρήση απεικονιστικών τεχνολογιών, μεθόδων και συστημάτων, παράγεται η απεικονιστική εικόνα η οποία είναι αναγκαία για τον συγκεκριμένο εξεταζόμενο και απεικονίζεται σε ένα μέσο (φιλμ, χαρτί, CD, σταθμό εργασίας, portal).
Από την άλλη πλευρά, έχουμε την ιατρική επίσκεψη/διάγνωση/δεύτερη γνώμη (αναφέρεται ως ιατρική πράξη) κατά την οποία ερμηνεύονται/ αξιολογούνται τα ευρήματα του απεικονιστικού ελέγχου από τον ιατρό ακτινολόγο και υπάρχει η ιατρική έκθεση/γνωμάτευση, η οποία μέσα στο πλαίσιο της συλλογικότητας της ιατρικής επιστήμης, στοχεύει στην βέλτιστη αντιμετώπιση των παθολογικών ευρημάτων.
Από αυτόν ακριβώς την δυϊσμό της απεικονιστικής εξέτασης προκύπτει η ανάγκη περαιτέρω ανάλυσης του διπλού κόστους τα οποία εμπεριέχει η εξέταση:
1. Το οικονομικό κόστος της εργαστηριακής πράξης
2. Το κόστος της ιατρικής αμοιβής, που θα πρέπει να περιλαμβάνει την επιστημονική εξειδίκευση που απαιτείται, τον βαθμό δυσκολίας, το κόστος της λανθασμένης διάγνωσης κλπ.
Ο υπολογισμός της αποζημίωσης της ιατρικής πράξης, θα πρέπει να χρησιμοποιεί ένα σύστημα δεδομένων βασισμένο σε πηγές που αναπτύσσονται, αξιολογούνται και αναδεικνύουν το κόστος, από τις ιατρικές επιστημονικές εταιρείες, τις επαγγελματικές ενώσεις και τα δεδομένα του ΕΟΠΥΥ.
Η αποζημίωση των ιατρικών πράξεων θα πρέπει να καθορίζεται από έναν σχετικό συντελεστή στάθμισης (μονάδα σχετικής τιμής) C, ο οποίος θα προέρχεται από μια κλίμακα που θα πρέπει να καθορίζεται από την επιστημονική εταιρεία στην βάση της σπουδαιότητας και δυσκολίας της ιατρικής γνωμάτευσης.
Τα συστατικά της αποζημίωσης για κάθε ιατρική πράξη είναι η (α) επαγγελματική συνιστώσα Eσ (δηλ. χρόνος εργασίας για συγκεκριμένη ιατρική πράξη, τεχνικές δεξιότητες, σωματική προσπάθεια, εργασιακό στρες και γνωστική επάρκεια για τη διαδικασία που απαιτείται από τον ιατρό), η (β) τεχνική συνιστώσα Τσ (δηλ. κόστος εξοπλισμού, υλικά εξέτασης, γενικά έξοδα, προσωπικό κλπ) και η (γ) συνιστώσα της επαγγελματικής/ιατρικής ευθύνης ΕΕσ.
Τιμή Αποζημίωσης = C x (Εσ+Τα+ΕΕσ)
Η επαγγελματική συνιστώσα, αντιπροσωπεύει την εργασία της ιατρικής πράξης. Η επαγγελματική συνιστώσα αποτελείται από τον ιατρό, τη διάγνωση σε κλινικό αποτέλεσμα, την ιατρική γνωμάτευση-έκθεση της ιατρικής πράξης και συμβουλευτική, που προσφέρεται προσωπικά σε έναν μεμονωμένο ασθενή, με αποτέλεσμα η πράξη να συμβάλλει στη διάγνωση και / ή θεραπεία της πάθησης για την οποία υπεβλήθη στην εξέταση.
Η τεχνική συνιστώσα, αντιπροσωπεύει την τεχνολογική επίδοση του εξοπλισμού (τεχνολόγος / εξοπλισμός / εγκατάσταση) στην εκτέλεση της ιατρικής πράξης.
Ο σχετικός συντελεστής στάθμισης θα πρέπει να κατατάσσει τις ιατρικές πράξεις ανάλογα με το κόστος που απαιτείται για την παροχή τους. Αυτά τα κόστη ορίζονται σε μονάδες, ανάλογα με την δυσκολία και τον χρόνο εκτέλεσης της πράξης. Επιπλέον, ο σχετικός συντελεστής θα πρέπει να συγκρίνεται με όλες τις άλλες ιατρικές πράξεις του ιατρού, έτσι ώστε κάθε ιατρική πράξη να έχει μια τιμή που θα αντανακλά το κόστος ή την αξία της σε σύγκριση με όλες τις άλλες υπηρεσίες του ιατρού.
Για να ενθαρρυνθεί η υιοθέτηση του σύγχρονου τεχνολογικού επιπέδου των μηχανημάτων, θα μπορούσε να προβλεφθεί στην τιμή αποζημίωσης ένας δείκτης παλαιότητας εξοπλισμού, ο οποίος θα εφαρμόζεται ανάλογα τον εξοπλισμό που τεκμηριωμένα διαθέτει ο κάθε πάροχος και συνεπώς μπορεί να κρίνεται πιο αποδοτικό να υπάρχει διαβάθμιση βάσει ηλικίας (τεχνολογίας) συστήματος και πεδίου. Πχ.
Σύστημα Νέα τεχνολογία (≤χ έτη) Παλαιά τεχνολογία (>χ έτη)
3.0Τ 100% 50%
1.5Τ 80% 40%
0.5Τ & 1.0Τ – 0%
Open χαμηλών πεδίων 60% 30%
Μεταχειρισμένα μηχανήματα με παλαιά λογισμικά και κλινικά πρωτόκολλα να έχουν έναν αρνητικό δείκτη αποζημίωσης, ακόμη μεγαλύτερο. Ως κίνητρο ανανέωσης του εξοπλισμού θα ήταν ορθό να θεσπιστεί και ένα χρονικό όριο μετά το οποίο ο πάροχος να μην δικαιούται αποζημίωσης με την χρήση τέτοιου εξοπλισμού.
Greece’s MRIs and the Golden Rules of COCIR
Full Field Digital mammography (FFDM): Greek Market
Greek Imaging Market in Public Hospitals
Greek Public Hospital Medical Imaging Services Survey Report 2018
Ultrasound Systems Contracts in Public Hospitals
Πρoστατευμένο: MRI Market Report
MRI Market in Greece Report 2017
Hospital Supply HTA 